بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل (مطالعه موردی: روستاهای حوضه رودخانه زنگمار ماکو)

نویسندگان

سیدحسن مطیعی لنگرودی

مجتبی قدیری معصوم

حافظ اسکندری چوبقلو

علی طورانی

حمیده خسروی مهر

چکیده

مخاطرات طبیعی به­عنوان بخشی از واقعیت­های گریزناپذیر محسوب می­شوند که عمدتاً کنترل وقوع آن­ها خارج از عهده بشر است، مدیریت بلایای طبیعی به­ویژه سیلاب، مجموعه اقداماتی است که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع بلایا برای کاهش هر چه بیش­تر آثار و عوارض آن­ها انجام می­گیرد. در این میان پدیده سیل یکی از حوادث پیش­بینی نشده و ویرانگر در مناطق روستایی کشور محسوب می­شود. در روستاهای منطقه مورد مطالعه (حوضه رودخانه زنگمار) نیز که معیشت و فعالیت ساکنان آن دائماً تحت تأثیر سیل می باشد، خسارات بسیاری را از نظر جانی و مالی برای روستاییان ایجاد می­نماید. هدف این تحقیق، شناسایی زمینه های کاهش آثار مخاطرات طبیعی به­ویژه سیل در نواحی روستایی به­صورت مشارکتی و ارائه پیشنهادهایی برای کاهش آثار سیل در نواحی روستایی از طریق مشارکت مردم محلی مـی­باشد. در این پـژوهش برای کسب داده­های موردنیاز، از دو شیوه کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) استفاده شده است. برای پوشش دادن کل حوضه رودخانه زنگمار از میان روستاها که در سه طبقه با آسیب پذیری بالا، متوسط و کم که مجموعا 63 روستا بودند، 21 روستا به­صورت تصادفی انتخاب شدند و در مرحله بعد با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 292 نفر از سرپرست خانوار به­عنوان نمونه مشخص گردید. از بین گروه مسئولان نیز 50 نفر از 5 سازمان مرتبط با امور سیل روستاها به­عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه­ها توسط آن­ها تکمیل گردید. داده­های جمع آوری شده با استفاده از نرم­افزار spss مورد آنالیز شده است. نتایج حاصل از آزمون پیرسون بیانگر آن است که بین نوع نگرش مشارکتی روستاییان با کاهش مخاطرات سیل رابطه معناداری وجود دارد. برای شناسایی ابعاد و متغیرهای موثر در مدیریت سیل از دیدگاه نمونه­ها از آزمون t- تک­نمونه­ای و تحلیل واریانس استفاده شده که نتایج به­دست آمده از این آزمون بیانگر وجود تفاوت در اهمیت بسترها و عوامل زمینه­ساز در مدیریت مشارکتی و کاهش مخاطرات ناشی از سیل از نظر مسئولان و مردم روستایی می­باشد. به­گونه­ای که از دیدگاه مسئولان بسترها و زمینه­های اجتماعی در اولویت اول و بسترها و زمینه­های اقتصادی و زیرساختی در رتبه دوم و سوم جای می­گیرند. اما از دیدگاه مردم روستایی، بسترها و زمینه­های اجتماعی در اولویت اول قرار دارند ولی جایگاه بسترها و زمینه­های زیرساختی با اقتصادی عوض شده است هم­چنین در همه ابعاد مشارکت هر دو گروه روستاییان و مسئولان اعتقاد به مشارکت در دوره قبل از وقوع سیل دارند که این مطلب نشان­دهنده اهمیت پیشگیری و مدیریت ریسک در مقابله با سیلاب است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

امکانسنجی کاهش آثار بلایای طبیعی(سیل)با تاکید بر مدیریت مشارکتی، منطقه مورد مطالعه: روستاهای سیل زده حوضه گرگانرود استان گلستان

بلایای طبیعی همواره یکی از مهمترین مسائل جوامع زیستی و مقابله با این مخاطرات و آثار زیانبار آن یکی از اهداف بلند مدت این جوامع بوده است. در این میان پدیده سیل و وقوع آن یکی از مهمترین مخاطرات به ویژه در نواحی سیلخیز می باشد. در واقع مدیریت مخاطرات به ویژه سیلاب، یکی از مباحثی است که بدون داشتن نگاهی جامع و سیستماتیک، به تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی/ نهادی و محیطی تا حدود زیادی مشکل و دور از دستی...

15 صفحه اول

تحلیل عوامل موثر در مدیریت مشارکتی سیل در مناطق روستایی مطالعه موردی روستاهای سیل زده حوزه گرگانرود استان گلستان

جوامع روستایی و فعالیت های تولیدی، خدماتی آن ها به دلیل ارتباط تنگاتنگ با محیط طبیعی، از دیرباز در معرض نیروهای مخرب طبیعی قرار داشته اند، لذا ساکنان هر منطقه به تجربه اقداماتی را برای مقابله با این حوادث و کاهش آثار زیانبار آن بر جوامع خود به کار بسته اند. اغلب مطالعات و اقدامات صورت گرفته نیز حاکی از آن است که کانون توجهات عمومی به عوامل فیزیکی و محیط انسانساخت مخصوصا مسکن معطوف بوده و نگرش ی...

متن کامل

تحلیل عوامل موثر در مدیریت مشارکتی سیل در مناطق روستایی مطالعه موردی روستاهای سیل‌زده حوزه گرگانرود استان گلستان

جوامع روستایی و فعالیت‌های تولیدی، خدماتی آن‌ها به دلیل ارتباط تنگاتنگ با محیط طبیعی، از دیرباز در معرض نیروهای مخرب طبیعی قرار داشته‌اند، لذا ساکنان هر منطقه به تجربه اقداماتی را برای مقابله با این حوادث و کاهش آثار زیانبار آن بر جوامع خود به کار بسته‌اند. اغلب مطالعات و اقدامات صورت گرفته نیز حاکی از آن است که کانون توجهات عمومی به عوامل فیزیکی و محیط انسانساخت مخصوصا مسکن معطوف بوده و نگرش ی...

متن کامل

بررسی نقش مشارکت زیرحوضه های آبخیز در شدت سیل خیزی؛ مطالعه موردی: حوضه آبخیز حصارک

یکی از مهمترین اقدامات مورد نظر در پروژه‌های مدیریت سیلاب، بررسی میزان مشارکت زیرحوضه‌های مختلف یک آبخیز در تعیین مؤلفه‌های مختلف سیلاب خروجی از حوضه است. با توجه به نبود ایستگاه‌های هیدرومتری در محل خروجی تمام زیرحوضه‌ها، تحقق هدف مذکور نیازمند شبیه‌سازی فرآیند بارش- رواناب در زیرحوضه‌ها از طریق مدل های هیدرولوژیکی می‌باشد. از این رو برای اجرای برنامه های کنترل سیلاب در بالادست حوضه باید به سه...

متن کامل

کاهش خسارت سیل در مخروط افکنه‌ها مطالعه موردی: رودخانه جاماش در بندرعباس

تحقیق حاضر به ارزیابی مالی و جانی خسارت سیل در مخروط افکنه‌ها می‌پردازد و رودخانه جاماش در استان هرمزگان که بر روی مخروط افکنه واقع شده و از عرض بسیار زیاد، شریانی بودن و نیز طبیعت وحشی و فصلی برخوردار است به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفت. سیلاب با دوره بازگشت‌ها و سناریوهای مطرح به ‌کمک مدل Mike Flood شبیه سازی و خسارت وارد در محیط GIS بررسی گردید. نتایج تحلیل کاهش قابل توجه خسارت با کنترل...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
نشریه جغرافیا و برنامه ریزی

ناشر: دانشگاه تبریز

ISSN 2008-8087

دوره 19

شماره 51 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023